Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesince düzenlenen “Sezai Karakoç Kolokyumu”nun üçüncü oturumunda “Sezai Karakoç ve Kurmaca'” konusu ele alındı.
Necip Fazıl Kısakürek Kültür Merkezi’ndeki oturumun moderatörlüğünü üstlenen Abdullah Harmancı, Karakoç’un daha çok düşünür ve şair olarak bilindiğine dikkati çekerek, “Ama düşünürlüğü ve şairliğinin ötesinde birçok edebi türle haşır neşir olduğunu biliyoruz. Yabana atılmayacak öyküleri, piyesleri, eleştirileri, poetikası var. Çok yönlü bir sanatçı.” tabirlerini kullandı.
Yazar Güray Süngü, Türk edebiyatının büyük isimlerinin her vakit yazdıkları çeşitler dışında kaleme aldıkları yapıtların de ele alınması gerektiğinin altını çizerek, şu bilgileri verdi:
“Necip Fazıl’ın roman ve hikayeleri, Attila İlhan’ın romanları, Cahit Zarifoğlu’nun romanı ve hikayeleri ve elbette Sezai Karakoç’un kıssaları. Attila İlhan’ın roman yazma saikiyle, Necip Fazıl’ın roman yazma saiki tıpkı değil elbette. Bütün edebi cinslerde eser ortaya koyma, yol açıcı olma fikri baskın Necip Fazıl ve Zarifoğlu üzere şairlerde. Çünkü dünyaya, hayata dair bir sıkıntıları var bu şairlerin ve sıkıntılarının kaygı edilebilmesi için seçtikleri yol edebiyat. Edebiyatın da farklı çeşitlerinde eserler ortaya koyarak, asıl seslerinin haricinde bir seslenişle bir davette bulunuyorlar. Sezai Karakoç’un hikayelerine de böyle yaklaşmak mümkün ama bu yaklaşım bir tarafından mazur görme kibri içerdiğinden, bu hali anıp geçmekle yetineceğim. Çünkü hakiki bir edebiyat eseri, ortaya koyma iştiyakı nedeniyle saygın olmaz, hakiki bir sanat eseri olmaktan alır değerini, ortaya koyma saiki ise harici okumaların ve başka araştırmaların meselesidir.”
Sezai Karakoç’un “Meydan Ortaya Çıktığında” ve “Portreler” isimli iki kıssa kitabı olduğunu aktaran Süngü, “Meydan Ortaya Çıktığında için dikkatimi çeken izlek, teknik. Bu öyküdeki meydan, mahşer meydanı. Mahşer meydanına gelindiğinde, o ana varıldığında, defter dürüldüğünde, müzik bittiğinde, oyun ve cümbüş sona erdiğinde, imtihan nihayet bulduğunda ne olacak, problem bu. İkinci kitap portreler. Kitapta 12 öykü var. Geç Kalan Adamın Hikayesi, Sade Bir Yüz, Topraktan Başlayarak, Tuzak ya da Son Günler, Dönüş, Seyahat, Bağbozumu, Dağ, Bülbül, Bekçi, Kayboluş, Kiralık Bir Mesken isimli kıssalardan müteşekkil. Temalar birinci kitaptakiyle benzeri fakat daha çeşitli. Mesken, sürgün, ilişkin olunan yer, oraya dönüş, başkalaşım, beni en çok etkileyen temalar.” dedi.
“Perde ve Misyon isimli yapıtları sosyolojik tahliller ekseninde okumak yerinde olacaktır”
Yazar Yunus Emre Özsaray da Karakoç’un “Ertelenen Düğün”, “Çeyiz”, “Perde”, “Görev” ve “Armağan” isimli beş piyes yazdığına dikkati çekti.
Bu piyeslerden sadece Görev ve Armağan’ın Diriliş Dergisi’nde yayınlamadan kitaplarına alındığını belirten Özsaray, şu bilgileri verdi:
“Diğer üç piyes Diriliş Dergisi’nde yayınlanmıştır. Ertelenen Düğün ve Çeyiz isimli piyesler, Karakoç’un Diriliş tezinin felsefi ilgilerinin kurmacaya dönüşmüş hali olarak karşımıza çıkar. Bu piyeslerde Varoluşçuluğun özellikle Kierkeegard’ın gerek Korku ve Titreyiş gerekse Ölümcül Hastalık Umutsuzluk kitaplarındaki insanın kendilik kazanmasına dair kimi yaklaşımlarının etkilerini görürüz. Tek perdeden oluşan Ertelenen Düğün, düğün hazırlıklarını tamamlamışken nişanlısını terk etmek yükümlülüğünde olan genç adam ile genç kızın konuşmaları şeklinde kurgulanmıştır. İki kahramanın konuşmaları, Sezai Karakoç’un fikri yapıtlarında ele aldığı bir kadro tezleri kurmacaya dönüştürür. Ertelenen Düğün isimli piyesle benzeri bir izlek üzerine yazılmış. Çeyiz isimli piyeste bir ödev şuuruyla yüklenmiş genç kız, öteki taraftan çeyiz karşısında aile fertlerinin vazife şuurları, fizikötesi varlıkların ödevleri gereği genç kızın aklını çelmek istemeleri ve yeniden öbür varlıkların yükümlendikleri ödevler tek perdede okura sunulur.”
Özsaray, Görev ve Perde isimli eserlerin ise diriliş düşüncesinin toplum-fert arasındaki ilişkileri değerlendirme ölçütleri dahilinde yorumlanmaya müsait olduğunu vurgulayarak, “Piyesler 1 kitabındaki eserler için bir tasnif yapılacak olursa Ertelenen Düğün ve Çeyiz isimli yapıtları felsefi soruşturmalar, Perde ve Misyon isimli yapıtları ise sosyolojik tahliller ekseninde okumak yerinde olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
“Karakoç şiirinde heykel sanatına dair çok genel bir görüş hakim”
Prof. Dr. Turgay Anar ise Karakoç şiirinde heykel sanatına dair çok genel bir görüşün hakim olduğunu dile getirerek, “Heykellerin ne özel isimleri ne de onları yapan sanatkarların isimleri vardır. Karakoç şiirindeki heykeller, görüşlerini, fikirlerini ve ülküsünü yansıtmak ve bunları şiirinde somutlamak için kullanılan hazır objelere benzeri. Onun gerecinin alındığı toprak, şairin kurduğu şiirde anonim bir isimlendirme ile yine karılır. Bu çeşit heykeller, şairin lisana getirmek istediği his, fikir, dram, ayrılık, acı, buhran ve daha birçok his, niyet ve kavramı somutlamaya fırsat sağlar.” ifadelerini kullandı.
Karakoç’un İslam mimarisi geleneği içinden süzdüğü fikirlerle çağdaş mimari eserlere baktığının altını çizen Anar, şöyle devam etti:
“Onun bakışındaki temel nokta, Batı medeniyeti ve münasebetiyle da Batı mimarisi ve yapıtları ile bir hesaplaşma fikridir. Onun üzerinde ısrarla durduğu mimari eserler içinde çeşmelerin özel bir yeri vardır. Meydan çeşmeleri, Karakoç’un şiirlerinde geçmiş güzel günleri, bereketi, bolluğu, yani İslam’ın hoş günlerini sembolik seviyede yansıtmakla birlikte çeşmelerden gürül gürül akan su, beslendiği kaynağın ne kadar güçlü olduğunu göstermesiyle dikkat caziptir. Bu kaynak ne kadar güçlüyse, gelecek günler de ondan güç alarak yine ve daha da güçlü bir biçimde dirilebilir. Kurumuş çeşmeler, geleneğin canlılığını yitirmesi, içinde kendine mana kazandıran medeniyetin paslanması, geçmişle gelecek ortasında kurulması planlanan devam zincirinin kopması manalarına da gelir. Onun şiirindeki klasik meydan çeşme mimarisi estetik açıdan hoştur. Bunun en bilinen ve dikkat cazip örneği, ‘Sultanahmet Çeşmesi’ şiiridir. Şiirde kelama dökülen, estetik açıdan tasvir edilen çeşmenin deliklerinden su yerine süs akar. Bu akan su, işte onun diriliş ideolojisi olarak nitelediği İslam geleneği, kültürü, sanatı, edebiyatı, yani kendi inandığı kıymet, niyet ve sanatın en hoş örneğidir.”
İki gün boyunca süren aktiflik, Sezai Karakoç’un mimari, estetik, görsel ve işitsel sanatlarla ilgili görüşlerinin ele alındığı oturumlarla sona erdi.
